NEWROZ

Read Time:2 Minute, 7 Second

Farsçadan gelen kelimedir. New: Yeni, Roz: gün demektir. Kelime olarak yeni gün anlamındadır. Türkçe sözlükteki anlamı da “Eski takvimlere göre yılın ve baharın ilk günü sayılan Mart’ın yirmi birine rastlayan gün” demektir. Kürt ve Fars edebiyatında hareketlilik, canlılık, şiddetli geçen kış mevsiminin tembelliğinden ve monotonluğunda silkinmektir. Bahar mevsimi, silkinme, hareketlilik, mücadele ve başkaldırı mevsimidir.

Çeşitli Orta Asya dillerinde ufak tefek farklılıklarla (Noruz, Noruz, Naras, vb.) da anılan Newroz, gece ile gündüzün eşit olduğu ilkbahar gündönümünün (ekinoks) ilk günü, yani 21 Mart günüdür. Eskiden pek çok kültürde 21 Mart yılbaşı günü sayılırdı.

21 Mart’ta Kürt, İran, Afgan, Azeri, Gürcü, Özbek, Türk ve diğer halklar tarafından coşkuyla kutlanan doğanın uyanışı ve bahar bayramı olarak nitelendirilmiş, burjuva literatüründe…

Tarihçilere göre İran evrenbilimin kurucularından ve Zerdüştlerin peygamberi Zerdüşt tarafından kurumsallaştırılmıştır. Takriben milattan önce 487 yılında Büyük Dairus, Perslerin başkenti Persepolis’teki yeni inşa edilmiş olan sarayında kutluyordu. Bitlisli Şeref Han’ın 1597 yılında kaleme aldığı Şerefname adlı eserinde M.Ö. 612 yılında Asur İmparatorluğu, Mezopotamya halklarına, Kürtlerin ataları olan Medlere, İranlıların atası Perslere, Ermenilerin atası Urartulara ve soykırımla tükenen Hurilere, Babillere, Elamlılara çok zulüm yapıyordu. Med komutanı Keyasker, tüm halkların desteğini alarak Asur zulmüne ve zalim Dehak’a karşı ayaklanır. Milattan önce 21 Mart 612 yılında Asurluların başkenti Ninova’yı kuşatır. Zalim Kral Dehak’ı sarayıyla birlikte yakar. Keyasker; Pers dilinde “önder, lider ve komutan” anlamına gelen “Kawa”dır. O tarihten itibaren tüm Mezopotamya halkları özgür olur ve (Kürtçe) “Newroz” adı verilir 21 Mart tarihine… Newroz 2629 yıllık geçmişi ile en eski özgürlük bayramı sayılır. Bu yöneyle Newroz, isyan ve özgürlük ateşiy ile diğer ezilen ve sömürülen halklara bir umut ışığı olmuş, evrenselleşmiştir. Newroz’un diğer bir özelliği de getirdiği başkaldırı ve direniş geleneği ile de, özgürlük mücadelesi yürüten halklar için bir ilham kaynağı olmuştur.

Ne yazık ki bu bayram ülkemizde bazı milliyetçi ve ırkçı iktidar sahipleri tarafından esas amacından saptırılarak sıradan bir bahar bayramı konumuna getirtilmek istenmiştir. 1990 tarihinden önce hiç kutlanmayan, resmi bayram olarak geçmeyen ancak ne hikmetse hükümetçe valiliklere gönderilen genelgelerde Newroz’un içi boşaltılmış, pasifize edilerek yalnız valilerce (Nevruz) kutlanması sağlanmıştır. Ve bu evrensel bayram salt Türklere, Türk ırkına aitmiş gibi Asya’nın Ergenekon dağında mahsur kalan bir ırkın (Türk) tükenmek üzereyken “Asena” adlı bir dişi kurt yol göstererek kurtarılışı olarak lanse edilmiştir.